Remanent na koniec roku

Przedsiębiorcy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów zobowiązani są sporządzić na koniec roku spis z natury, który w praktyce nazywany jest także inwentaryzacją lub remanentem. Zasady oraz sposób jego przeprowadzania zostały określone w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia księgi przychodów i rozchodów.

 

Inwentaryzacja, czyli spis z natury dla KPiR w 2022 roku

Jak wynika bezpośrednio z § 24 ust. 1 ww. rozporządzenia podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi remanentu:

• na 1 stycznia,
• na koniec każdego roku podatkowego,
• na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,
• w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym,
• w przypadku zmiany wspólnika,
• w sytuacji zmiany proporcji udziałów wspólników,
• w momencie likwidacji działalności.

Spis z natury jest zestawieniem faktycznie posiadanej ilości następujących składników, tj.:

• towarów handlowych,
• materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych,
• półwyrobów,
• produkcji w toku,
• wyrobów gotowych,
• braków i odpadów.

Ponadto zawarto w rozporządzeniu dodatkowe zapisy, uwzględniające charakter prowadzonej działalności odnoszące się do:

• księgarń i antykwariatów księgarskich – w przypadku których spisem z natury można obejmować jedną pozycją wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z podziałem na książki, broszury, albumy i inne,
• działalności kantorowej – gdzie spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewizowe,
• działów specjalnych produkcji rolnej – gdzie spisem z natury należy objąć niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz ilość zwierząt według gatunków z podziałem na grupy.

 

Zasady wyceny spisu z natury

Zgodnie z § 26 ust. 7 rozporządzenia w sprawie prowadzenia księgi przychodów i rozchodów podatnik jest obowiązany dokonać wyceny najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury.

 

Ogólne zasady wyceny remanentu

Podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według:

• cen zakupu – faktyczna wartość, za jaką przedsiębiorca nabył towar handlowy/materiał (czyli już z uwzględnieniem rabatów i opustów ceny) wynikająca z dokumentu zakupu pomniejszona o wartość podatku VAT podlegającą odliczeniu – lub
• cen nabycia – cena zakupu powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów handlowych/materiałów – np. koszty transportu, ubezpieczenia w drodze, załadunku i wyładunku. Koszty uboczne (kolumna 11 KPiR) należałoby przyporządkować określonym towarom lub ustalić procentowy wskaźnik kosztów ubocznych zakupu w stosunku do ogólnej wartości zakupu towarów handlowych i materiałów (kolumna 10 KPiR) – lub
• według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia – uwzględnia się ceny rynkowe stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia

jeżeli do wyceny towarów przyjmie się kwotę niższą od ceny zakupu lub nabycia, np. z powodu uszkodzenia lub wyjścia z mody, należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkową cenę zakupu (nabycia).

Półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia – czyli wszelkich kosztów związanych bezpośrednio i pośrednio z wytworzeniem (przerobem).

Natomiast odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.

 

Szczególne zasady wyceny

Spis z natury niesprzedanych wartości dewizowych wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu. Natomiast, gdy spis sporządzany jest w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym rok podatkowy. Wartość rzeczy zastawionych wyceniana jest według ich wartości rynkowej.

Przy działalności usługowej i budowlanej produkcję niezakończoną wycenia się według kosztów wytworzenia. Trzeba mieć jednak na uwadze, iż nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji niezakończonej.

Produkcję zwierzęcą objętą spisem z natury wycenia się według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt.

Przedsiębiorca sporządzając remanent, powinien również uwzględnić w nim towary stanowiące własność podatnika, ale znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza przedsiębiorstwem, a także towary obce będące w jego posiadaniu. Te ostatnie nie podlegają wycenie – wystarczy jedynie ich ilościowe ujęcie w inwentaryzacji ze wskazaniem, czyją stanowią własność.

 

Ważne!
Podatnicy, którzy są czynnymi podatnikami VAT, wyceniają towary, od których przysługiwało odliczenie podatku VAT w kwocie netto. Jeżeli jednak podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT, to należy wyceny dokonać w kwocie brutto.

 

Ważne!
W remanencie nie uwzględnia się ani środków trwałych, ani wyposażenia firmy.

 

Przykład
W 2022 roku Pan Jan wykupił pojazd z leasingu, który ujął w ewidencji środków trwałych. Pan Jan planuje jego sprzedaż, która planowana jest na styczeń 2023 roku. Czy podatnik będzie zobowiązany wykazać niesprzedany pojazd w spisie z natury/remanencie końcowym, który sporządzany będzie ze stanem na 31 grudnia 2022 roku)?

Nie, bowiem w spisie z natury nie uwzględnia się składników ujętych w ewidencji środków trwałych.

 

Towary handlowe zakupione przed rozpoczęciem działalności

Często zdarza się, że przedsiębiorcy już przed rozpoczęciem działalności dokonują zakupu towarów handlowych, które następnie chcą ująć w KPiR. Niestety nie jest możliwe zaksięgowanie wcześniej zakupionych towarów bezpośrednio w kosztach. Przedsiębiorcy mogą to zrobić jedynie poprzez sporządzenie remanentu początkowego na dzień rozpoczęcia
działalności i ujęcie w nim tych składników. Składniki w remanencie należy wycenić według:

• ceny zakupu (netto – jeżeli przysługuje prawo do odliczenia, brutto – jeżeli prawo do odliczenia nie przysługuje),
• wartości z dnia sporządzenia spisu (w przypadku, gdy jest ona niższa niż cena zakupu).

 

Remanent końcowy a remanent początkowy

Jak zostało wspomniane wcześniej, inwentaryzacja musi być sporządzona w celu zamknięcia roku podatkowego na 31 grudnia. Co do zasady nie mają oni obowiązku informowania o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego, tak jak w przypadku remanentu początkowego. Dodatkowo jeśli podatnik wykonał inwentaryzację na koniec roku, to nie musi sporządzać jej na 1 stycznia, ponieważ remanent końcowy będzie jednocześnie stanowił remanent początkowy. W związku z tym stan składników ujętych w spisie z natury wpisany do KPiR na koniec roku (czyli z 31 grudnia) będzie również wpisem początkowym na 1 stycznia roku następnego.

Inaczej natomiast zobowiązani są postąpić podatnicy, którzy 1 stycznia otworzyli działalność, nie sporządzali oni bowiem spisu z natury na koniec roku, więc ich obowiązkiem będzie dokonanie remanentu początkowego. Obowiązek sporządzenia spisu z natury na 1 stycznia roku podatkowego nie dotyczy podatników, którzy sporządzili spis z natury na koniec
poprzedniego roku podatkowego. W tym przypadku zamiast spisu z natury na 1 stycznia roku podatkowego do księgi wpisuje się spis z natury sporządzony na 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego.

 

Ważne!
Od 1 stycznia 2019 roku, podatnicy opodatkowani w formie ryczałtu zostali zwolnieni z obowiązku sporządzania inwentaryzacji na koniec roku podatkowego, co potwierdza ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym.

 

Przykład
Pan Robert prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. 31 grudnia sporządził remanent końcowy i ujął wpis w księdze przychodów i rozchodów. Czy w takiej sytuacji pan Robert jest zobligowany do sporządzenia ponownie spisu z natury na 1 stycznia?

Nie, co do zasady jeżeli podatnik sporządził remanent na koniec roku, to będzie on również remanentem początkowym w kolejnym roku podatkowym.

 

Remanent (spis z natury) powinien odzwierciedlać rzeczywisty stan (ilość) rzeczy nim objętych. Sporządzając spis nie można zatem ograniczyć się do wydruku z firmowego komputera stanów produktów, ale należy fizycznie sprawdzić, ile ich jest i w jakim są stanie.

Głównym celem sporządzania spisu z natury jest ustalenie faktycznego dochodu. Przy prowadzeniu ewidencji podatkowej w postaci KPiR dochód bowiem:

• powiększa się o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego a początkowego, jeżeli wartość remanentu końcowego > wartość
  remanentu początkowego,
• obniża się o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego a końcowego, jeżeli wartość remanentu końcowego < wartość remanentu początkowego.

 

Zerowy spis z natury

Jeżeli przedsiębiorca w momencie, w którym zobowiązany jest sporządzić spis z natury, nie posiada na stanie firmy żadnych towarów handlowych ani materiałów podlegających spisowi, nie zwalnia go to z obowiązku jego sporządzenia. Wówczas tworzy się remanent z wartością “0 zł”, zapisuje tę wartość w KPiR jako wartość remanentu, a arkusz spisu z natury przechowuje w dokumentacji księgowej.

 

Elementy spisu z natury

Spis z natury powinien być sporządzony w sposób staranny i trwały oraz zakończony i zaopatrzony w podpisy osób uczestniczących w spisie. W § 25 ust. 2 rozporządzenia w sprawie prowadzenia KPiR zostały szczegółowo określone dane, jakie powinien zawierać remanent, wśród których znajdują się:

• imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),
• data sporządzenia spisu,
• numery kolejnych pozycji arkusza spisu z natury,
• szczegółowe określenia towaru i innych składników wymienionych w § 24,
• jednostki miary,
• ilości stwierdzone w czasie spisu,
• ceny w złotych i groszach za jednostkę miary,
• wartości wynikające z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,
• łączna wartość spisu z natury.

Na końcu sporządzonego remanentu należy zamieścić klauzulę „Spis zakończono na pozycji…”, podpisy osób sporządzających spis oraz podpis właściciela zakładu lub wspólników.

 

Kiedy remanent przekazać do urzędu skarbowego?

Remanent sporządzany dla celów podatku dochodowego nie wymaga złożenia w urzędzie skarbowym. Wystarczy, że spis będzie sporządzany, wyceniany, uwzględniany w prowadzonej ewidencji i przechowywany w dokumentacji księgowej.

 

Formularz spisu z natury

---

Podstawa prawna:

• art. 27, 28 i 54 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 217 ze zm.)
• art. 24-26 rozporządzenia Ministra Finansów z 23.12.2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. poz. 2544 ze zm.).

Stan prawny aktualny na dzień 05.01.2023r.   

źródło: poradnikprzedsiebiorcy.pl

 

 

Kliknij w link, a znajdziesz Nas na Facebooku:

 

Kliknij w ikonkę, jeśli chcesz podzielić się swoją opinią na temat Naszego Biura: